وقتی دوربین خود را فوکوس می‌کنید، ناحیه اطراف فاصله کانونی نیز در فوکوس قرار می‌گیرد. اما این ناحیه می‌تواند به سرعت یا به آرامی به تاری منجر شود. مقدار قابل قبول ناحیه در فوکوس در اطراف چیزی که روی آن فوکوس کرده‌اید، عمق میدان نامیده می‌شود.
درک مفهوم عمق میدان چیست می‌تواند آسان باشد، اما تمرین کردن آن همیشه ساده نیست. اینکه چه دیافراگمی را انتخاب می‌کنید، از چه لنزی استفاده می‌کنید، با چه دوربینی عکاسی می‌کنید و حتی اینکه یک سوژه چقدر به لنز شما نزدیک است، همگی نقش بزرگی در کنترل عمق میدان دارند.
اصطلاحات کلیدی
اول از همه، بیایید در مورد برخی از اصطلاحات صحبت کنیم تا تمام واژگان مربوط به عمق میدان را بفهمیم. برخی از آنها شبیه به هم به نظر می‌رسند، اما معانی بسیار متفاوتی دارند؛ ما می‌خواهیم مطمئن شویم که همه در یک صفحه هستیم.
عمق میدان (Depth of Field): فاصله بین نزدیک‌ترین و دورترین نقاط در یک تصویر که در «فوکوس قابل قبول» هستند.
عمق میدان کم (یا سطحی، یا باریک): داشتن عمق میدان کوتاه‌تر. داشتن مقدار کمی از تصویر در فوکوس.
عمق میدان زیاد (یا عمیق، یا وسیع): داشتن عمق میدان بزرگتر. داشتن مقدار زیادی از تصویر در فوکوس.
بوکه (Bokeh): زیبایی‌شناسی تاری ناشی از قرار گرفتن یک شیء خارج از عمق میدان.
فاصله کانونی (Focal length): میزان واید یا تله بودن لنز شما. مثلاً ۲۴ میلی‌متر، ۵۰ میلی‌متر یا ۲۰۰ میلی‌متر.
فاصله فوکوس (Focal distance): فاصله‌ای که روی لنز خود انتخاب می‌کنید. مثلاً ۵۰ سانتی‌متر، ۱ متر، ۵ متر.
بی‌نهایت (Infinity ∞): حداکثر فاصله فوکوس روی لنز شما.
هایپرفوکال (Hyperfocal): نزدیک‌ترین فاصله‌ای که همه چیز از این نقطه تا بی‌نهایت در فوکوس خواهد بود.
حداکثر دیافراگم (Maximum aperture): بزرگترین دیافراگم (کوچکترین عدد) روی لنز شما. مثلاً f/1.4، f/2.8، f/4 بسته به لنز شما.
حداقل دیافراگم (Minimum aperture): کوچکترین دیافراگم (بزرگترین عدد) لنز شما. مثلاً f/22 یا f/29 بسته به لنز شما.
لنز پرایم (Prime lens): لنزی با فاصله کانونی ثابت. لنزی که زوم نمی‌کند. مثلاً لنز Nikon 50mm f/1.4 AF-S ED G.
عکس منظره با عمق میدان زیاد که با دیافراگم f/22 گرفته شده و همه چیز در فوکوس است.
چرا عمق میدان مهم است؟
وقتی عکاسی می‌کنید، عمق میدان می‌تواند عامل بزرگی در نحوه نمایش تصویر شما باشد و می‌تواند معنا و نیت تصویر را تغییر دهد. شما می‌توانید با داشتن عمق میدان کم، یک سوژه را به صورت انتخابی از پس‌زمینه‌اش جدا کنید یا برعکس، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که همه چیز از پیش‌زمینه تا بی‌نهایت در فوکوس باشد و تصویری کاملاً شارپ داشته باشید.
زمان و دلیل انتخاب این تنظیمات به شما بستگی دارد، اما برخی از مثال‌ها عبارتند از:
استفاده از عمق میدان کم در یک پرتره برای جدا کردن سوژه از پس‌زمینه‌اش.
استفاده از عمق میدان کم برای خلوت کردن یک پس‌زمینه و تمرکز بر پیش‌زمینه یک تصویر.
استفاده از عمق میدان زیاد در عکس‌های منظره برای اطمینان از اینکه همه چیز در فوکوس است.
استفاده از عمق میدان زیاد هنگام عکاسی از طریق یک قاب برای اطمینان از اینکه هم قاب و هم سوژه در فوکوس هستند.
f/1.4 – بی‌نهایت در فوکوس، درختان و گل‌ها خارج از فوکوس.
f/16 – پیش‌زمینه، میانه و بی‌نهایت، همگی در فوکوس هستند.
f/22 – شلوغ، بدون تفکیک پیش‌زمینه و پس‌زمینه.
f/2.8 – خلوت، تفکیک پیش‌زمینه و پس‌زمینه.
دیافراگم و عمق میدان
یکی از واضح‌ترین عوامل برای کنترل عمق میدان، دیافراگم است. وقتی دیافراگم کوچکتری (عدد بزرگتر) دارید، عمق میدان زیادی خواهید داشت. در این حالت، فاصله بیشتری بین نزدیک‌ترین و دورترین نقاط در یک تصویر خواهید داشت.
وقتی دیافراگم بزرگتری (عدد کوچکتر) دارید، عمق میدان کمتری خواهید داشت. قسمت‌های تار که در فوکوس نیستند، بوکه نامیده می‌شوند و بسیاری از مردم طرفدار نحوه نمایش نور توسط آن هستند.
1/640 ثانیه، ایزو 100 – f/1.4
1/30 ثانیه، ایزو 100 – f/5.6
1/4 ثانیه، ایزو 100 – f/16
فاصله کانونی و فشرده‌سازی فاصله
اگرچه عمق میدان شما از نظر واقعی در ۲۴ میلی‌متر، ۸۰ میلی‌متر و ۲۰۰ میلی‌متر نسبتاً یکسان خواهد بود، اما تصویر هنگام زوم کردن، بیشتر خارج از فوکوس به نظر می‌رسد. دلیل این امر «فشرده‌سازی فاصله» است؛ همانطور که ما به عقب می‌رویم و زوم می‌کنیم و سوژه‌مان را در کادر به همان اندازه نگه می‌داریم، پس‌زمینه نزدیک‌تر آورده شده است.
به مثال زیر نگاه کنید؛ صندلی در هر عکس تقریباً همان مقدار تاری را دارد، اما همانطور که پس‌زمینه را فشرده می‌کنیم و آن را به تصویر نزدیک‌تر می‌کنیم، با تقویت ناحیه خارج از فوکوس در مقایسه با سوژه‌مان، این تصور را ایجاد می‌کند که بیشتر خارج از فوکوس است.
مقایسه تاثیر فاصله کانونی بر عمق میدان درک شده در سه عکس با لنزهای ۲۴، ۷۰ و ۲۰۰ میلی‌متری.
هرچه لنز شما وایدتر باشد، عمق میدان شما بیشتر خواهد بود. به عنوان مثال، در لنز ۸ میلی‌متری f/3.5 من، می‌توانم روی f/5.6 بنشینم و فاصله هایپرفوکال من حدود ۵۰ سانتی‌متر است، به این معنی که همه چیز از نیم متر تا بی‌نهایت کاملاً در فوکوس خواهد بود. بنابراین، داشتن عمق میدان کم در یک لنز وایدتر می‌تواند دشوارتر باشد.
فاصله فوکوس و عمق میدان
حلقه فوکوس در لنز شما به صورت نمایی افزایش می‌یابد. اگر عمق میدان را به عنوان یک عرض ثابت در این مقیاس نمایی تصور کنیم، می‌توانیم ببینیم که هر چه به سمت بی‌نهایت نزدیک‌تر شویم، بدون تغییر دیافراگم یا فاصله کانونی لنز، عمق میدان بزرگتر خواهد شد.
همانطور که از نمودار می‌بینید، در f/22 عمق میدان از ۳ متر تا بی‌نهایت است وقتی فوکوس روی ۶ متر تنظیم شده است. اما وقتی فوکوس روی ۱ متر تنظیم شده، هنوز در f/22، عمق میدان اکنون فقط از ۸۵ سانتی‌متر تا ۱.۲ متر است.
اگر می‌خواهید عمق میدان کمی داشته باشید، سوژه خود را به دوربین نزدیک‌تر کنید.
اگر می‌خواهید عمق میدان عمیقی داشته باشید، سوژه خود را از دوربین دورتر کنید.
فاصله هایپرفوکال (Hyperfocal Distance)
از آنجایی که عمق میدان یک عرض ثابت روی یک صفحه کانونی نمایی است، ذاتاً تقریباً ⅓ فاصله در جلوی نقطه کانونی و ⅔ فاصله در پشت نقطه کانونی در فوکوس قرار می‌گیرد.
برای مثال، اگر می‌خواستید عمق میدان خود را برای شامل شدن بی‌نهایت به حداکثر برسانید، می‌توانید جلوتر از بی‌نهایت فوکوس کنید تا بی‌نهایت در انتهای عمق میدان شما قرار گیرد، نه در وسط، و فاصله هایپرفوکال خود را نزدیک‌تر کنید.
به همین دلیل است که اگر روی یک لنز ۵۰ میلی‌متری چیزی را دورتر از ۱۵ متر عکاسی می‌کنید، دیافراگم شما عملاً بر عمق میدان تأثیری ندارد. هر چیزی فراتر از ۱۵ متر در تمام دیافراگم‌ها به هایپرفوکال رسیده و همه چیز در فوکوس خواهد بود.
در وب‌سایت PhotoPills یک ماشین حساب عمق میدان بسیار مفید وجود دارد که فواصل هایپرفوکال و همچنین سایر محاسبات عمق میدان را مشخص می‌کند.
سرعت لنز
ما اغلب در مورد «سرعت» یک لنز یا داشتن یک لنز «سریع» صحبت می‌کنیم. وقتی در این مورد صحبت می‌کنیم، منظورمان این است که دیافراگم چقدر می‌تواند باز شود. یک لنز پرایم با کیفیت بالا، مانند ۳۵، ۵۰ یا ۸۵ میلی‌متر، تا f/2 یا حتی f/1.4 پایین می‌آید و به شما عمق میدان فوق‌العاده نازکی می‌دهد.
دوربین نیکون D700 و لنز نیکور 35 میلی‌متری f/1.4 با دیافراگم f/1.4، سرعت شاتر 1/200 ثانیه و ایزو 200.
لنزهای زوم با دیافراگم متغیر
برخی لنزهای زوم دیافراگم حداکثر متغیری دارند. معمولاً، حداکثر دیافراگم در فاصله کانونی وایدتر، بزرگتر و در فاصله کانونی تله‌تر، کوچکتر است. بنابراین اگر لنز شما یک ۲۴-۱۰۵ میلی‌متری f/3.5-f/5.6 باشد، به این معنی است که در ۲۴ میلی‌متر می‌توانید تا f/3.5 پایین بروید اما وقتی به ۱۰۵ میلی‌متر زوم کرده‌اید، بزرگترین دیافراگمی که می‌توانید داشته باشید f/5.6 خواهد بود.
لنزهای مقرون‌به‌صرفه برای عمق میدان کم
هم نیکون و هم کانن لنزهای ۳۵ و ۵۰ میلی‌متری f/1.8 با کیفیت بسیار بالا با قیمت زیر ۲۰۰ دلار دارند. فاصله کانونی استاندارد به این معنی است که شما توانایی عکاسی از نزدیک و گرفتن عمق میدان کم را خواهید داشت.
آیا اندازه سنسور عمق میدان را تغییر می‌دهد؟
این کمی پیچیده است. بله… و خیر. عمق میدان بین دو عکس یکسان از یک دوربین فول فریم و یک دوربین کراپ یکسان به نظر می‌رسد. جایی که خط تار است، این است که یک دوربین فول فریم بخش بیشتری از صحنه را در شات دارد. بنابراین برای جبران، باید اشیاء را نزدیک‌تر بیاورید تا به همان نسبت برسید.
از آنچه قبلاً یاد گرفته‌ایم، متوجه می‌شویم که نزدیک‌تر آوردن تصاویر به دوربین، عمق میدان کمتری می‌دهد و این تصور را ایجاد می‌کند که یک دوربین فول فریم می‌تواند عمق میدان کمتری تولید کند.
نیکون D700 و لنز نیکور ۸۵ میلی‌متری f/1.8 با دیافراگم f/1.8، سرعت شاتر ۱/۱۲۵۰ ثانیه و ایزو ۱۰۰.
نکات ساده برای کنترل عمق میدان
برای افزایش عمق میدان خود (ایجاد عمق میدان بزرگتر، قرار دادن بخش بیشتری از تصویر در فوکوس):
از دیافراگم کوچکتر (عدد بالاتر) استفاده کنید. مثلاً f/16 یا f/22.
از یک لنز واید استفاده کنید. مثلاً ۱۴ یا ۲۴ میلی‌متر.
سوژه خود را دورتر از دوربین خود قرار دهید.
برای داشتن عمق میدان کم (یا باریک):
از دیافراگم بزرگ استفاده کنید. مثلاً f/1.4 یا f/2.8.
لنز خود را زوم کنید. مثلاً ۸۰ یا ۲۰۰ میلی‌متر.
سوژه خود را به لنز نزدیک‌تر کنید.
پس امیدوارم اکنون بفهمید که چگونه بوکه عالی بگیرید یا همه چیز را کاملاً شارپ نگه دارید. اگر برای جا افتادن همه چیز در ذهنتان نیاز به خواندن مجدد این مقاله دارید، دلسرد نشوید. این کار زمان می‌برد و مهم‌تر از همه، تمرین. دانستن اینکه عمق میدان چیست، اولین قدم برای تسلط بر آن است.
